به گزارش پایگاه خبری‌تحلیلی عصر کار به نقل از قدس آنلاین، رژیم صهیونیستی در حملات هوایی خود به شهرهای مختلف شمار زیادی از مناطق مسکونی و ساختمان‌های چندین طبقه که ساکنان آن‌ها افراد غیرنظامی بودند را مورد هدف قرار داد که متأسفانه منجر به تخریب بسیاری از خانه‌های مسکونی هموطنان در تهران و سایر شهرهای میهن اسلامی شد.
در پی تجاوزهای اخیر رژیم صهیونیستی به پایتخت ایران اسلامی بخش‌هایی از مناطق مسکونی و خانه‌های مردم بی‌دفاع و غیرنظامی به شدت آسیب دید به گونه‌ای که بسیاری از این واحدهای مسکونی و یا چند طبقه از آن‌ها مورد اصابت موشک قرار گرفت و قابل سکونت نیستند.
اکنون با اعلام آتش‌بس و پذیرش آن از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران بحث بازسازی این مناطق مطرح است و باید دید بازسازی ساختمان‌ها به چه صورت انجام خواهد شد و نقش سازمان نظام مهندسی در این میان چیست.
ضرورت اجرای مقررات ملی ساختمان
رئیس گروه تخصصی معماری شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در خصوص تخریب ساختمان‌های جنگ‌زده در استان‌های مختلف کشور به ویژه تهران و چگونگی بازسازی آن‌ها به ما می‌گوید: با توجه به وضعیت کشور اقدام پیشگیرانه‌ای که ضرورت دارد از این پس به درستی اجرایی شود مبحث بیست و یکم مقررات ملی ساختمان است که به پدافند غیرعامل و کاهش آسیب‌پذیری شهروندان می‌پردازد.
طاهره نصر با اشاره به اینکه سال‌هاست از ابلاغ مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان از سوی وزارت راه و شهرسازی می‌گذرد اما هنوز به درستی اجرایی نشده است، اظهار می‌کند: این مبحث به پدافند غیرعامل اشاره دارد و حداقل ضوابطی را برای طراحی و اجرای ساختمان‌ها، تأسیسات و فضاهای عمومی تعیین می‌کند تا در برابر حوادث غیرمترقبه – حوادث غیرمترقبه به وقایعی گفته می‌شود که غیرمنتظره و خارج از کنترل انسان هستند و می‌توانند خسارت‌ها و آسیب‌های جدی به بار آورند و این حوادث شامل بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان، آتش‌سوزی و همچنین حوادث غیرطبیعی مانند جنگ می‌شود – آسیب‌پذیری کمتری داشته باشند و نوعی دفاع پنهان محسوب می‌شود که هدف اصلی این مبحث، کاهش آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در برابر اثرات ناشی از تهدیدهای غیرطبیعی و حفظ جان و مال افراد در شرایط بحرانی از جمله جنگ است.
کارکرد پدافند غیرعامل در ساختمان‌ها
این استاد تمام دانشگاه آزاد اسلامی شیراز ادامه می‌دهد: مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان، کارکرد پدافند غیرعامل در بحث‌های معماری، شهرسازی و همچنین سازه و تأسیسات را مورد بررسی قرار می‌دهد و به جانمایی ساختمان‌ها یعنی ملاحظاتی که در طراحی‌ها باید در نظر گرفته شود می‌پردازد تا فضاهای ایمن در ساختمان لحاظ شود، حتی بخشی از این فضاهای امن شامل پناهگاه‌هاست، به طوری که گونه‌بندی و گروه‌بندی پناهگاه‌ها نیز در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان مورد بررسی قرار می‌گیرد که شامل مدت اقامت، نوع عملکرد و درجه اهمیت آن‌ها می‌شود، سپس بررسی می‌کند که مصالح مناسب برای سازه‌های انفجاری چه ویژگی‌هایی دارند و ضریب مقاومت آن‌ها را بررسی می‌کند. بنابراین، اجرای این مبحث در ایمن‌سازی ساختمان‌ها برای مواجهه با شرایط بحرانی بسیار تأثیرگذار و حائز اهمیت است.
دکتر نصر با اشاره به اهداف پدافند غیرعامل که در مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان تعریف شده است، می‌گوید: این اهداف شامل افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، ارتقا و پایداری ساختمان‌ها به صورت گسترده، تداوم که می‌تواند در صورت بحران برای ساختمان‌ها در نظر گرفته شود و همچنین پرداختن به مدیریت بحران در زمان بروز حوادث است.
اهمیت اجرای مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان
عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور در خصوص اجرای مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان در کشور اظهار می‌کند: این مبحث در دوره‌های بازآموزی سازمان نظام مهندسی و دوره‌های آموزش تکمیلی (ارتقای اعضای سازمان نظام مهندسی) درحال تشکیل است و به این مبحث به طور کامل پرداخته می‌شود، اما اجرایی شدن این مبحث در کشور حائز اهمیت است که متأسفانه تاکنون به‌صورت کامل اجرایی نشده و یا بسیار ضعیف اجرا شده، به طوری که می‌توان گفت این مبحث برای ساختمان‌هایی که عمر بالای پنج سال دارند اجرا نشده است.
دکتر نصر با اشاره به اهمیت اجرای مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان در کاهش آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در حوادث غیرمترقبه، می‌گوید: موضوع این مبحث نگهداری و تعمیر ساختمان است که می‌توان برای چهار رشته اصلی سازه، معماری، تأسیسات مکانیکی و تأسیسات برقی مواردی را بیان کرد، ضمن آنکه به چگونگی بازرسی ادواری در ساختمان‌ها می‌پردازد تا در صورت نیاز به تعمیر پیشنهاد شود تعمیرات به چه صورتی باید انجام شود.
بررسی وضعیت سیستم اطفای حریق
مدیر پیشین کمیته تخصصی مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان و کمیته تدوین چک‌لیست‌های طراحی معماری، اظهار می‌کند: خارج از وضعیت بحرانی فعلی نیز هر ساختمانی نیازمند بازرسی ادواری است تا اگر نیازمند تعمیر باشد، تعمیرات انجام شود، اما در وضعیت و شرایط فعلی کشور، اگر با همین مبحث ۲۲ نیز یکسری بازرسی‌ها توسط مالکان ساختمان‌های شخصی و یا مدیران آپارتمان‌ها صورت گیرد تا در صورت نیاز به تعمیر اقدام‌های لازم انجام شود بی‌تردید آسیب‌پذیری ساختمان‌ها کاهش خواهد یافت. به عنوان نمونه بازدید از شیلنگ‌های آتش‌نشانی یکی از مواردی است که باید بررسی شود تا در صورت پوسیدگی تعویض شود، در واقع بررسی وضعیت تأسیساتی ساختمان که شامل شیلنگ آتش‌نشانی و جعبه‌های فیوز برق می‌شود، ابتدایی‌ترین مواردی است که ضرورت دارد در وضعیت فعلی کشور که ناگهانی اتفاق افتاد و همه هموطنان در شهرهای مختلف کشور درگیر آن شدند، از سوی مدیران یا مالکان ساختمان‌ها بررسی و در صورت نیاز تعمیر یا تعویض شوند.
نصر ادامه می‌دهد: اگر ما بتوانیم مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان با موضوع پدافند غیرعامل را که موارد بسیار خوبی در آن لحاظ شده است مدنظر قرار دهیم تا از این پس اجرایی شود می‌توانیم آسیب‌پذیری ساختمان‌ها را در صورت مواجهه با حوادث غیرمترقبه کاهش دهیم. البته اکنون در وضعیت فعلی شاید در حال حاضر ساخت پناهگاه ممکن نباشد، اما می‌توان این مهم را در بازسازی شهرها مدنظر داشت تا در یک برنامه زمانی میان‌مدت به آن پرداخت.
مهار به موقع حوادث ناشی از جنگ
برنده جایزه کتاب معماری و شهرسازی با تأکید بر اهمیت مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان در شرایط فعلی با موضوع نگهداری و تعمیر ساختمان، اضافه می‌کند: با توجه به مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه می‌توان در مهار به موقع حادثه برای حفاظت از ساختمان و نجات جان ساکنان ایفای نقش کرد.
دکتر نصر در پاسخ به این پرسش که آیا ساختمان‌های بلندمرتبه‌ای که تنها چند طبقه آن‌ها در حملات اسرائیل تخریب شده‌اند، بازسازی همان طبقات کفایت می‌کند یا باید کل ساختمان تخریب و دوباره ساخته شود، می‌گوید: با توجه به اینکه ساختمان‌های آسیب‌دیده به لحاظ سازه‌ای نیز دچار مخاطره شده‌اند، باید کمیته بحران متشکل از رشته‌های مختلف مهندسی ساختمان از قبیل مهندسی سازه، معماری و تأسیسات مکانیکی و برق تشکیل شود تا بتوانند در این مورد تصمیم‌سازی کنند، زیرا وقتی سازه ساختمان دچار آسیب می‌شود باید بررسی شود که آسیب به صورت جزئی بوده یا روی سایر طبقات نیز تأثیر گذاشته است. همچنین برای تأسیسات برقی و مکانیکی نیز باید این مهم مورد توجه قرار گیرد. ضمن آنکه ضرورت دارد افزون بر تصمیم‌سازی کلی در مورد این قبیل ساختمان‌ها در کمیته بحران، هر یک از ساختمان‌های جنگ‌زده در تهران و دیگر شهرهای کشور با توجه به نوع سازه، عمر ساختمان و میزان آسیبی که به آن‌ها وارد شده به صورت مجزا بررسی شوند تا اقدامی مؤثر در مورد تعمیر یا بازسازی آن‌ها صورت گیرد، در واقع نمی‌توان نسخه واحدی برای آن‌ها پیچید.
کمک‌رسانی سازمان نظام مهندسی در وضعیت فعلی
وی در خصوص قوانین مرتبط با شرایط فعلی در سازمان نظام مهندسی نیز اظهار می‌کند: این سازمان قانون‌گذار نیست و نظام‌نامه‌هایی را در خصوص اجرای قوانینی که وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان نهاد بالادستی ابلاغ کرده است، تدوین می‌کند که این قوانین شامل قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، آیین‌نامه اجرایی این قانون و همچنین مباحث مقررات ملی ساختمان می‌شود، اما با توجه به اینکه متخصصان رشته‌های هفت‌گانه مهندسی ساختمان- سازه، معماری، سازه‌های مکانیکی، تأسیسات برق، نقشه‌برداری، شهرسازی و ترافیک- در این سازمان به عنوان یک سازمان مردم‌نهاد عضویت دارند، این سازمان می‌تواند در وضعیت فعلی کشور کمک‌رسان باشد.
نصر در خصوص بررسی وضعیت ساختمان‌های آسیب‌دیده در جنگ در شهرهای مختلف کشور به ویژه تهران می‌گوید: کمیته‌های بحران در استانداری‌های هر استان تشکیل شده است و امید می‌رود در این کمیته‌ها، متخصصان سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز حضور داشته باشند.
/پایان متن/
Saturday, 19 July , 2025